Ανακαλύψαμε την Ευρωπαϊκή Πιστοποίηση Ποιότητας για μονοπάτια “Leading Quality Trails-Best of Europe” ενώ πεζοπορούσαμε στα μονοπάτια ενός νησιού των Κυκλάδων, της Άνδρου. Αναρωτηθήκαμε για ορισμένα πράγματα: Γιατί οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης εργάζονται τόσο σκληρά για να για να ενταχθούν στο σύστημα της πιστοποίησης  αυτής και ποιες χώρες είναι εκείνες που δεν έχουν μονοπάτια που να ανταποκρίνονται στα υψηλά κριτήριά της;

Η Όλγα Καραγιάννη, εκπρόσωπος της τοπικής πρωτοβουλίας Andros Routes,  μας έδειξε ένα χάρτη του νησιού της Άνδρου και μας πρότεινε μερικές διαδρομές.  Οι δύο ήταν κυκλικές, στην τρίτη μπορούσες  να φτάσεις εύκολα με ένα ταξί στο ένα άκρο (σ’ ένα μοναστήρι πάνω σε βουνό) και στην τέταρτη αφήνοντας το αυτοκίνητό σου (σε ένα πάρκιν δίπλα στη θάλασσα). Ο χάρτης που μου έδωσε ήταν εξαιρετικός.  Παρουσίαζε 20 διαδρομές με τα πόδια σε όλο το νησί (που έχει μέγιστο μήκος  γύρω στα 40 χλμ. ). Η Όλγα  επέλεξε σχετικά εύκολες διαδρομές για μας, η καθεμιά με τα δικά της σημεία ενδιαφέροντος: μια  φοβερή θέα από μεγάλο ύψος προς τη θάλασσα, μια πηγή ανάμεσα σε λεμονιές και παμπάλαιες  πέτρινες γέφυρες, και έναν αρχαίο πύργο 3.000 χρόνων.

Η συνάντησή μας με την Όλγα  και την ομάδα των φίλων της και εθελοντών της πρωτοβουλίας Andros Routes έγινε σε ένα εστιατόριο στην παραλία του Μπατσιού. Μας είπαν πως τα τελευταία δέκα χρόνια οι άνθρωποι αυτοί εργάζονται συστηματικά ως καλά δεμένη ομάδα υπό την ονομασία Andros Routes με σκοπό την ανάπτυξη  των πεζοπορικών μονοπατιών από άκρη σε άκρη του αυτού του σχετικά μεγάλου κυκλαδίτικου νησιού.  Είναι πολύ περήφανοι για την πρόσφατη ένταξή τους στην ομάδα των κορυφαίων διαδρομών  της Ευρώπης, γνωστή ως «Leading Quality Trails. Best Trails in Europe», μαζί  με άλλες δύο περιοχές της Ελλάδας.

Το νησί της Άνδρου, το βορειότερο από τα νησιά των Κυκλάδων, βασιζόταν κυρίως στη ναυτιλία και στη γεωργία μέχρι και πριν από μερικές δεκαετίες. Τη δεκαετία του 1950 το διέσχισε ένας μεγάλος ασφαλτοστρωμένος δρόμος, οι μεταφορές όμως εξακολούθησαν να γίνονται με γαϊδουράκια. Η Άνδρος έχει υποστεί σημαντικές αλλαγές από τότε, με τους νησιώτες να φεύγουν για την Αθήνα και τη γεωργία να εγκαταλείπεται, με αποτέλεσμα τα περισσότερα μονοπάτια να παραμεληθούν και να εγκαταλειφθούν.

Αυτά μέχρι το 2009, όταν η Όλγα Καραγιάννη, μόλις εγκαταστημένη στην Άνδρο από την Αθήνα, είχε μια λαμπρή ιδέα. Γιατί να μην αποκατασταθούν οι παλιές διαδρομές του νησιού και να δημιουργηθεί  ένα δίκτυο μονοπατιών; Κάτι τέτοιο θα μπορούσε σίγουρα να προσελκύσει πεζοπορικό τουρισμό στο νησί! Πολλοί ντόπιοι ήταν σκεπτικοί, αλλά η Όλγα συγκέντρωσε σταδιακά μια αφοσιωμένη  ομάδα εθελοντών, όλους τους ενθουσιώδεις πεζοπόρους,  οι οποίοι  και ανέλαβαν την αποκατάσταση των πανάρχαιων  μονοπατιών της Άνδρου ως αποστολή ζωής. Από το 2009 τα μέλη της ομάδας έχουν ανοίξει, καθαρίσει  και επισκευάσει σταδιακά τα περισσότερα μονοπάτια του νησιού, και έτσι σήμερα η Άνδρος μπορεί να υπερηφανεύεται για 170 χιλιόμετρα διαδρομών πεζοπορίας. Όλα έχουν αριθμηθεί και φέρουν σήμανση ώστε να είναι κατάλληλα για πεζοπορικό τουρισμό. Συνολικά, 4.000 μικρά σήματα έχουν τοποθετηθεί από μέλη της ομάδας σε περίπου 30 πεζοπορικές διαδρομές

Το σημαντικότερο είναι ότι τα μέλη αυτής  της συγκεκριμένης ομάδας εθελοντών (καθώς και μερικοί επισκέπτες) συμμετέχουν στη διαρκή συντήρηση αυτού του εκτεταμένου δικτύου, αντικαθιστώντας ξεθωριασμένα σήματα, κλαδεύοντας τη νέα βλάστηση που παρεμποδίζει τον δρόμο και μαζεύοντας τα απορρίματα. ΄Ολα αυτά γίνονται εξ ολοκλήρου εθελοντικά, πιστεύοντας ότι το οικονομικό και πολιτιστικό μέλλον της Άνδρου εξαρτάται, μεταξύ άλλων, από τη διατήρηση της αγροτικής κληρονομιάς της. Κάθε μέλος της ομάδας που καθόταν γύρω από το τραπέζι μαζί μας έχει το δικό του «μονοπάτι». Όταν τους είπαμε για το μονοπάτι που είχαμε περπατήσει εμείς, ήθελαν αμέσως να μάθουν αν ήταν καθαρό και κατάλληλα σηματοδοτημένο. Ένα μικρό πρόβλημα που αναφέρθηκε, παραπέμθηκε αμέσως στον υπεύθυνο του συγκεκριμένου μονοπατιού.

Μέσα σε  λίγες μέρες περπατήσαμε αρκετές διαφορετικές διαδρομές κάθε μέρα, ακολουθώντας τις συστάσεις της ΄Ολγας. Τα μονοπάτια σε όλο το νησί είναι σηματοδοτημένα με ακρίβεια. Τα σήματα είναι μικρά αλλά τα εντοπίζεις εύκολα, κατασκευασμένα από μέταλλο ή ξύλο και διακριτικά τοποθετημένα σε διασταυρώσεις διαδρομών, εκεί όπου ο πεζοπόρος μπορεί να μην είναι σίγουρος ποιο δρόμο να ακολουθήσει. Δεν υπάρχουν περιττές ενδείξεις σε μονοπάτια όπου η διαδρομή είναι σαφής. Σε μεγάλες διασταυρώσεις σημειώνονται επίσης οι αποστάσεις καθώς και σημαντικές τοποθεσίες κατά μήκος του μονοπατιού. Το τοπίο όπου περπατήσαμε ήταν μεσογειακό, πλούσιο σε ελιές και συκιές και λεμονιές. Τις περισσότερες μέρες (τέλη Σεπτεμβρίου) συναντήσαμε μερικούς άλλους πεζοπόρους.  Σχεδόν όλοι ήταν από τη Βόρεια Ευρώπη. «Οι περισσότεροι Έλληνες», εξήγησε η Όλγα, «εξακολουθούν να σκέφτονται ότι πρέπει να περπατήσουν κάθε φορά μόνο για να φτάσουν από ένα πάρκιν σε μια παρακείμενη ταβέρνα».Ίσως επειδή ήμασταν εκεί εκτός εποχής, ή ίσως λόγω της φύσης του νησιού, αισθανόμασταν ότι το νησί ήταν στη διάθεσή μας. Κάθε μονοπάτι που περπατήσαμε μας οδήγησε σ΄ένα όμορφο μοναστήρι ή σε παρεκκλήσια, όπου και καθόμαστε  να ξεκουραστούμε. Εξερευνήσαμε τη θάλασσα, ορατή σχεδόν από παντού πάνω στο νησί, ήπιαμε νερό πηγής και νιώθαμε υγιείς και ευχαριστημένοι από τον κόσμο. Τα απογεύματα κάναμε μπάνιο, πίναμε  καφέ, και στη συνέχεια ακολουθούσε ούζο και ελληνική σαλάτα. Η ζωή ήταν ωραία.