Εκπαιδευτική Επίσκεψη Πανεπιστημίων Georgetown & ΕΚΠΑ στην Άνδρο
Μάιος 2025 – Ανάδειξη του Θαλάσσιου Οικοσυστήματος και της Κλιματικής Αλλαγής μέσω Δορυφορικών Μεθόδων Παρατήρησης
Στο πλαίσιο του διεθνούς θερινού προγράμματος «Sensing Marine Ecosystem Health and Climate Impact from Space», που συνδιοργανώθηκε από το Georgetown University, τον οργανισμό Earth Commons Institute και το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, πραγματοποιήθηκε εκπαιδευτική επίσκεψη φοιτητών στην Αθήνα και την Άνδρο.
Η εκπαιδευτική εβδομάδα στην Άνδρο από τις 23 έως τις 31 Μαΐου 2025 αποτέλεσε τον πυρήνα του προγράμματος, προσφέροντας συνδυασμό θεωρητικής γνώσης, επιτόπιας έρευνας και βιωματικής μάθησης, με έμφαση στα θαλάσσια οικοσυστήματα, την περιβαλλοντική παρακολούθηση και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Η ομάδα αποτελούνταν από 15 προπτυχιακούς φοιτητές διαφόρων εθνικοτήτων με διαφορετικά αντικείμενα σπουδών στα πανεπιστήμια Georgetown Washington DC, Georgetown Qatar και ΕΚΠΑ, δύο καθηγητές (Dr. Raitsos και Dr. Meiller) και ένα μέλος διοικητικού προσωπικού από το Georgetown University (Katerina Downward). Η κύρια εκπαιδευτική δράση πραγματοποιήθηκε στο γραφείο του Ερευνητικού Κέντρου Άνδρου.
Κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στο νησί, οι φοιτητές παρακολούθησαν διαλέξεις και εργαστήρια που αφορούσαν:
- Δορυφορική παρακολούθηση και ανάλυση θαλάσσιων οικοσυστημάτων
- Θέματα ρύπανσης (πλαστικά και μικροπλαστικά) και επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής
- Μικροσκοπική ανάλυση δειγμάτων πλαγκτού και παραγωγή χαρτογραφήσεων
- Συγγραφή και παρουσίαση ερευνητικών εργασιών
Επιπλέον, στο πλαίσιο της βιωματικής και πολιτιστικής εκπαίδευσης, πραγματοποιήθηκαν επισκέψεις και δραστηριότητες τις οποίες οργάνωσε και πλαισίωσε η ομάδα του Ερευνητικού Κέντρου Άνδρου. Το πρόγραμμά τους διαμορφώθηκε ως εξής:
Σάββατο 24 Μαΐου
Η ημέρα ξεκίνησε στο γραφείο μας στον Άγιο Σπυρίδωνα με γνωριμία και παρουσίαση του Ερευνητικού Κέντρου Άνδρου από τον Αλέξανδρο Μαβή, ενώ η Κατερίνα Πανταζή έδειξε το χώρο και τον εξοπλισμό του γραφείου. Ακολούθησαν πρώτες εργασίες στον υπολογιστή με στόχο την εξοικείωση με παγκόσμια ωκεανογραφικά δεδομένα και διαλέξεις για τη ρύπανση των θαλασσών από μικροπλαστικά. Η ημέρα έκλεισε με εισαγωγική διάλεξη από τον Καθ. Διονύση Ραΐτσο για την παρακολούθηση του πλαγκτού μέσω δορυφόρων.
Κυριακή 25 Μαΐου
Η ημέρα περιλάμβανε υπολογιστικές ασκήσεις επεξεργασίας ωκεανογραφικών δεδομένων, καθώς και πολιτιστικές επισκέψεις. Οι εθελοντές Αλέξανδρος Βραχνός και Δέσποινα Χατζόγλου υποδέχτηκαν την ομάδα στο γραφείο μας και το μεσημέρι προσφέρθηκε γεύμα μαγειρεμένο από τοπική μαγείρισσα. Έπειτα η ομάδα αναχώρησε για το Μουσείο Ελιάς Κυκλάδων στον Άνω Πιτροφό, όπου ξεναγήθηκε από τον Δημήτρη Χέλμη. Έπειτα επισκέφτηκαν την παραδοσιακή μονάδα παραγωγής τυριού της Αθηνάς Στάμου. Το απόγευμα προβλήθηκε το ντοκιμαντέρ Seaspiracy, ακολουθούμενο από ομαδική συζήτηση για τη βιωσιμότητα της αλιείας και τις επιπτώσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας στις θάλασσες.
Δευτέρα 26 Μαΐου
Η εβδομάδα ξεκίνησε στο γραφείο μας όπου την ομάδα πλαισίωσαν ο Αλέξανδρος Βραχνός και η Δέσποινα Χατζόγλου. Η ομάδα εμβάθυνε σε ανάλυση case study και εργάστηκε πάνω στην προετοιμασία δεδομένων. Η δραστηριότητα της ημέρας ήταν η επίσκεψη στο σπήλαιο Φόρος. Το απόγευμα αφιερώθηκε σε μελέτη και επεξεργασία των συλλεχθέντων στοιχείων, ενώ η ημέρα ολοκληρώθηκε με κοινό δείπνο σε παραδοσιακή ταβέρνα.
Τρίτη 27 Μαΐου
Πραγματοποιήθηκε επιτόπια συλλογή θαλάσσιων δεδομένων με σκάφος σε δύο ομάδες. Οι συμμετέχοντες συνέλεξαν δείγματα νερού για μικροσκοπική ανάλυση, κατέγραψαν θερμοκρασία και διαφάνεια, ενώ αργότερα εργάστηκαν στο γραφείο μας, πάνω σε επεξεργασία φωτογραφιών, βίντεο και οπτικοποίησης δεδομένων. Η μέρα έκλεισε με προβολή του ντοκιμαντέρ Chasing Corals και συζήτηση για την υποβάθμιση των κοραλλιογενών υφάλων.
Τετάρτη 28 Μαΐου
Το πρωί ξεκίνησε στο γραφείο του ΕΚΑ με εντατικό εργαστήριο δεξιοτήτων παρουσίασης και συγγραφής, ενώ ακολούθησε πεζοπορία μέσω τμήματος της πεζοπορικής διαδρομής 1 με τη συνοδεία της Route Angel και προέδρου του Πολιτιστικού Συλλόγου Μαινήτων κας Δέσποινας Χατζόγλου. Η πεζοπορία κατέληξε στη στέγη του Συλλόγου για γεύμα με τοπικές γεύσεις. Ακολούθησε επίσκεψη στο φυσικό αγρόκτημα Λειβάδα, όπου οι συμμετέχοντες ήρθαν σε επαφή με την βιολογική καλλιέργεια και την αγροοικολογική διαχείριση.
Πέμπτη 29 Μαΐου
Η ημέρα ξεκίνησε με διαλέξεις και εργαστήριο στο Ερευνητικό Κέντρο Άνδρου, όπου οι φοιτητές παρακολούθησαν εισήγηση με θέμα τις μη βιώσιμες αλιευτικές πρακτικές και τον ρόλο των Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών στην ανάκαμψη της θαλάσσιας βιοποικιλότητας. Ακολούθησε εργαστήριο με έμφαση στην ολοκλήρωση των ερευνητικών εργασιών, ανάλυση δορυφορικών δεδομένων και διαμόρφωση χαρτογραφήσεων.
Το απόγευμα ήταν αφιερωμένο στην πεζοπορική εξερεύνηση της περιοχής γύρω από το χωριό Αποίκια. Κατά τη διαδρομή, πραγματοποιήθηκαν στάσεις σε σημαντικά σημεία ενδιαφέροντος (καταρράκτες Πυθάρας, Πύργος Μπίστη, Γέφυρα του Λιονταριού, Φάμπρικα). Στο πέτρινο τοξωτό γεφύρι των Αποικίων, η ομάδα απόλαυσε πικνίκ με τοπικά εδέσματα. Τελευταία στάση ήταν η παραλία και το υγρότοπος Γυαλίων, όπου συζητήθηκαν θέματα προστασίας παράκτιων οικοσυστημάτων και παρατηρήθηκαν τα στοιχεία του τοπίου, ενώ υπήρχε η δυνατότητα για κολύμπι στα καταγάλανα νερά.
Παρασκευή 30 Μαΐου
Η εκπαιδευτική εβδομάδα στην Άνδρο κορυφώθηκε με παρουσίαση των ερευνητικών αποτελεσμάτων των φοιτητών σε μέλη του ΕΚΑ και της κοινότητας, σε ειδική εκδήλωση στο γραφείο μας. Ακολούθησαν διαλέξεις για τη θαλάσσια δικαιοσύνη και εργαστήριο για την τελική διαμόρφωση των παρουσιάσεων, έπειτα από ένα σύντομο γεύμα βασισμένο σε παραδοσιακές συνταγές και υλικά της Άνδρου.
Η εμπειρία στην Άνδρο παρείχε στους συμμετέχοντες μοναδική ευκαιρία να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους πάνω στη θαλάσσια επιστήμη, να εξασκηθούν στη διαχείριση δεδομένων πεδίου και δορυφορικής παρατήρησης, αλλά και να συνδεθούν με την τοπική πολιτιστική και περιβαλλοντική κληρονομιά του νησιού.
Θερμές ευχαριστίες στους φοιτητές και τους καθηγητές τους για την έμπνευση και την ενέργεια που έφεραν στην ομάδα μας και στην κοινότητα του νησιού μας. Επίσης ευχαριστούμε θερμά όλη την ομάδα του ΕΚΑ και τους εθελοντές Αλέξανδρο Βραχνό και Δέσποινα Χατζόγλου που πλαισίωσαν τη φιλοξενία στο γραφείο μας και τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες, την Αθηνά Στάμου από τη Φάρμα Στάμου, τον Αλέξανδρο Κωστή από το Αγρόκτημα Λειβάδα, τον Πολιτιστικό Σύλλογο Μαινήτων, τη Φρόσω Καλαδάμη από το Σπήλαιο Φόρος, τον Δημήτρη Χέλμη από το Μουσείο Ελιάς Κυκλάδων και όλους όσοι συνετέλεσαν στην επιτυχημένη εκπαιδευτική εβδομάδα που πραγματοποιήθηκε στο νησί μας.